Yanıklar ve Donmalar

Yanık ısı, elektrik akımı, radyasyon ve çeşitli kimyasallara maruziyet sonucu oluşabilen bir doku hasarıdır. Yanıklar derinliklerine göre 3 dereceli olarak sınıflandırılırlar:

1. Birinci derece yanıklar: Yüzeyel yanıklardır. Güneş yanıkları bu grup yanıklara örnektir. Kızarıklık ve ağrı mevcuttur. İz bırakmadan iyileşir.
2. İkinci derece yanıklar: Daha derin yanıklardır. Derinin üst katlarını tutar. Çok ağrılıdır. Deride kızarıklık yanında su toplanan baloncuklar (bül) oluşur. Daha uzun sürede iyileşir, yanık bölgesinde enfeksiyona yatkınlık mevcuttur ve iz bırakarak iyileşir.
3. Üçüncü derece yanıklar: Derinin tüm katlarını içerir ve cilt altı dokusunu da etkiler. Sinir uçları da hasar gördüğünden ağrı olmaz. İyileşmesi çok uzun sürer ve iz bırakarak iyileşir.
   Yanıkların şiddetini belirlemede 5 faktör kullanılır. Bu faktörler yanığın derecesi, yanığın yüzey alanı, hastanın yaşı, hastanın genel sağlık durumu ve vücudun kritik yerlerinin yanması oluşturur.

Bir yanık oluştuğunda ilk yapılması gereken, kişinin yanmaya sebep olan etkenden uzaklaştırılması ve yanmanın durdurulmasıdır. Yanan bölge temiz su altında tutularak yanmanın pasif olarak devam etmesi önlenmeye çalışılmalı, oluşan ödeme bağlı sıkışma ve hasar gelişmemesi için yüzük, saat, bilezik gibi takılar çıkarılmalıdır. Yanmış alandaki giysiler, deriler kaldırılmadan çıkarılır yada gerekiyorsa elbise kesilir. Su toplayan alanlar patlatılmaz. Herhangi bir ilaç sürülmeden temiz bir kapama materyaliyle kapatılarak en yakın sağlık kuruluşuna müraccat edilir.

Hafif yanıklar ayaktan tedavi edilebilirken yanığın şiddetine göre hastanın hastaneye yatırılması gerekebilir.

Hiperbarik Oksijen Tedavisinin yüksek oksijen seviyeleri oluşturma (hiperoksi) ve damar büzücü (vazokonstriksiyon) etkileri ile yanık bölgesinde oluşan ödemin azaltılması ve yanık nedeniyle oluşan oksijensiz alanlara dokunun iyileşmesi için gereken oksijenin sağlanması mümkün olmaktadır. Ayrıca vücudun savunma hücrelerinin etkinliğini arttırarak enfeksiyonla mücadelede fayda göstermektedir. Büyük ve derin yanıklarda yapılacak plastik cerrahi işlemlerinin başarısını arttırmaktadır. Hiperbarik Oksijen Tedavisi yanık tedavisinin her aşamasında destek tedavisi olarak fayda sağlamaktadır.

Donmalar da termal yaralanmalar içinde incelenmektedir. Hiperbarik Oksijen Tedavisi aynı sıcak yanmalarında olduğu gibi soğuk ısırığı yada donma olarak adlandırılan yaralanmalarda yukarıda bahsedilen faydaları nedeniyle tedavinin her aşamasında etkin olarak kullanılabilmektedir.

SGK Sağlık Ödeme Tebliği’ne göre, “Termal Yanıklar” tanısı Hiperbarik Oksijen Tedavisi için ödeme kapsamındadır.